Dünyada İklim değişikliği

Dünyamızdaki iklim değişikliği atmosfer koşullarının yıllar içerisinde gösterdiği değişikliklerle ortaya çıkar. Bu değişiklikler on yıllık zamanlar içerisinde meydana gelebileceği gibi milyonlarca yıl içerisinde de oluşan dış etkiler veya günümüzdeki gibi insan etkisiyle oluşabilir.

Güneş radyasyonundaki, dünyanın mihverinin açısındaki ve sera gazları yoğunluğundaki değişimler iklim değişikliğinin dış etkenleridir. Sera gazları su buharı, karbondioksit, metan ve nitrous oksit gazlarıdır. Bu gazlar atmosferin alt bölümünde güneş ısısını tutar. Doğal sera etkisi olmasaydı dünya sıcaklığı bugün olduğundan 340C daha soğuk olacaktı.

Son 200 yılda CO2 üretimi % 30 oranında artmıştır. 19. yüzyılın sonundan beri dünyadaki ısı 0,3–0,60C yükselmiştir. Bugünkü eğilim devam ettiği takdirde 21. yüzyılda atmosferdeki CO2 miktarı iki kat daha fazla olacaktır. Bu da doğal sera gazı etkisini arttırarak iklimi etkileyecek,. 2100 yılında dünya ısısı 1990 yılına göre 1–3,50C yükselecektir. Isının yükselişi deniz seviyesinin 19. yüzyıldan beri 10–25 santimetre yükselmesine, buzulların ve kuzey yarım kürede karla kaplı alanın azalmasına sebep olmuştur. Dünyanın toprak yüzeyi ısısı son 600 yılın en yüksek seviyesindedir.

Diğer taraftan dünyada çevre koşullarının değişmesi de iklimi etkiler. Buzullar iklim değişikliğinin en hassas göstergeleri olarak tanımlanabilir. Son yüzyılda sıcak yaz aylarında eriyen buzul kütleleri kış aylarında yeniden oluşamamıştır. Bu olay da iklim değişikliğinin önemli sebeplerinden bir tanesi olmuştur.

Son çalışmalar sera gazları dolayısıyla güneş ısısının tutulması dünya ısısının artmasında önemli bir rol oynamaktadır. Son elli yılda artan karbon dioksit düzeyi küresel ısınmanın temel sebebi olmuştur.

Kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtlarının yaygın kullanımı dışında bölgesel iklim değişikliklerinin en önemli sebebi, sulama, ormanların azalması ve tarım gibi toprağın kullanım yöntemleridir. Örneğin Yunanistan ve diğer Akdeniz ülkelerinde milattan önce 700 yılından itibaren gemi inşaatı için kullanılan ağaçlar sebebiyle ormanların yok edilmesi bu bölgede sıcaklığın artmasının ve daha kuru bir iklimin oluşmasının ana sebebidir. Çarpıcı bir örnek de Güney Amerika’dan vermek istiyoruz; 1988–1994 yılları arasında Amazon ormanlarının 469.978 km2’si yok edilmiştir. Karşılaştırmak için Türkiye’nin 776.000 km2 alanı olduğunu hatırlayalım.

Hayvancılık da sera gazlarının artışının diğer bir sebebidir. Birleşmiş Milletlerin 2006 yılında yayınladığı rapora göre karbondioksit eşitdeğeri olarak dünyadaki sera gazı emisyonunun % 18’i hayvancılıktan kaynaklanmaktadır.

Atmosfer kimya bilimcisi Cicerone’ye göre, sera gazlarının artmasına sebep olan karbondioksit, metan ve kloro-fluoro-karbonların tümü insanlar tarafından üretilmektedir.

İklim bilimcisi Hansen’e göre arktik bölgesinin kuzeyinde ısı dünyanın diğer bölgelerine göre iki kat daha hızla artmaktadır.

James Hansen’e göre fosil yakıtları yakılmasından kaynaklanan sera gazı emisyonunun azaltılması için insanlık son on yılını yaşamaktadır. Bu süre içerisinde harekete geçilmezse iklim değişikliği eğrisinde geri dönüşü olmayan noktaya gelinecektir. Önümüzdeki on yıl içerisinde CO2 emisyonunun artışını durdurularak sabitleştirilmesi ve yüzyılın yarısından önce de eğrinin aşağıya doğru yönlendirilmesi gerekmektedir. 10 yıl içerisinde bunu gerçekleştiremezsek küresel ısınmayı 10C altında tutma olanağımız kalmayacaktır.

Hansen’in iklim değişikliği konusunda yazarak ABD Başkanına sunduğu raporların tamamı kamuoyuna açıklanırken değişikliler yapılmıştır. Beyaz Saray Çevre Kalitesi Konseyi Başkanlığına getirilen eski bir petrol endüstrisi lobicisi ve mesleği avukatlık olan Phil Cooney tarafından raporlarda yapılan değişikliklere iki örnek verelim. “dünyanın hızlı bir iklim değişikliğine uğradığı” sözü, “dünya iklim değişikliklerine uğrayabilir” olarak; “belirsizlik”, “anlamlı kalıcı belirsizlik” olarak değiştirilmiştir.

ABD’nin dünya iklimini değişmesindeki etkisini daha açıkça görmek için birkaç rakam verelim.

2008 CO2 emisyonu

Ton/kişi
DÜNYA ORTALAMASI 4,2
ABD 17,5
Kanada 16,4
Rusya Federasyonu 12,1
Norveç 10,5
Japonya 9,5
Birleşik Kırallık 8,5
İran 7,3
Çin 5,3
Türkiye 4,0
Brezilya 1,9